Покатигорошек

Упаў ён да сырой зямлі правым ухам і, ўстаўшы, клічець свайго айца:

- Бацька, падзі сюды, сматры, што шуме і гудзе, мая булава да землі ідзе.

Паставіў ён калено проціў сваей булавы; ударыла яго булава па калені і пераламалася папалам. Ён рассердіўся на свайго айца:

- Ну, айцец, адчаго ты мне не здзелаў булавы з гэтаго жалеза, што я табе даў; а калі б ты здзелаў, то яна не сламілась бы, толькі сагнулась бы! На ж табе гэта самае жалезо, ступай дзелай; свайго не прыкладай.

Кавалі ўкінулі жалезо ў агонь і зачалі малатамі біць і цянуць і здзелалі булаву сяміпудаву; шчэ асталася.

Бяроць Пакацігарошак сваю булаву сяміпудаву і атпраўляецца ў пуць, ў чыстую дарогу, і прыходзіць ён к гэтаму самаму змею сямігаловаму, гдзе находзяцца яго браты і сястра. Выходзіць яна к яму наўстрэчу: ён з ней здароўкаецца і гаворыць:

- Здрастуй, мілая і радная сястра!

Яна атвечаець:

- Какой ты мне брат!

І ён падаець ей айца і мацяры рукапісаніе, што ён есць радной яё брат.

- Пастой же ты, браціц, здзесь, а я пайду спрашу, што змей на ответ скажэ.

Пыходзіць яна ў яго багатырскаю спальню; змей у ёй спрашываець:

- Ах, жонка, ты да мяне не з вясёлым відом ідзеш!

- Я прышла до цябе, мой мужу, што мой самый меньшый брат прышоў ў госці.

- Аж у цябе не было больше братоў, як толькі два.

- Ён раждзён без мяне.

Зараз змей ўстаёць і бяроць валшэбніцкую кнігу, смотрыць і мовіць да жаны:

- Ну, жонка, шчэ будзе ў цябе брат!.. Калі ён безвременно ўродзуўсе, я з ім разгаварываць мало буду, ступай, прызаві яго.

Пакацігарошак ўходзіць да яго ў комнату:

- Здрастуй, швагер!

- Але ты шчэ млад, бо ў цябе мацярыно малако на губах не засохло! Калі б цябе маць вынасіла (шчэ) дзевяць дзён, дзевяць часоў і дзевяць мінут, то б ты мой супратіўнік быў; але пагасті...

І становіць яму жалезнае крэсла. Як ён на крэсле сеў, крэсла і трэснуло.

- А што, швагер, ў лясу жывёш, а ў цябе крэсла худые; ай лі нет ў цябе плотникаў харошых, штоб крэсла здзелалі пакрепчэ?

Змей думаець сабе:

- Верно я папаўся ў добрые клещы!.. Ну, давай, жана, нам напітков і наедков.

Прыносіць яна решато жалезного бобу і жалезного хлеба.

- Ізволь кушаць, швагер!

- Благадару, швагер! — гаворыць Пакацігарошак. — Я без ўсякой прозьбы буду кушаць, так як у свайго, бо з паходу я есці хачу.

І стаў есць умесці з ім; тот з’есць хлеба кусок, а гэтот з’есць два.

- Даволен лі ты, швагер, у мяне?

- Даволен, не даволен — калі больше няма!

- Ну, пайдзём, швагер, пасмотрым на мае багацтво: ці ты багачэ, ці я?

І павёў яго по ўсём сваём добре.

- Як табе здаецца: у цябе большэ ілі ў мяне?

- Я не багат, але і ў цябе няма нічаго!

Ён гаворыць:

- Ты, швагре, за мною грубыш!.. Ну пайдзі же, я табе пакажу штуку.

І прыводзіць яго к гэтай самай калодзе, куда і братоў прыводзіў, каторая чатыры сажні талщыны, а дванаццать сажон дліны.

- Кагда ты яну без тапара парубаеш, а без агню спаліш, так пайдзёш дамой, а не так — будзеш там, гдзе і браты!

- Не сердзісь, дай мне дзело кончыць! — сказаў Пакацігарошак і ўзяў мізінным пальцом таркануў сію калоду, так яна ў мелкіе друзгі паляцела, а як дмухнуў — попел стаў, аж не было!

- Ну што? Я сваё дзело споўніў!

- Пайдзём цяпер паборымся: ці ты сільнее, ці я?

Пакацігарошак гаворыць яму:

- Дай руку, я падзержу, — папробуемсе так: хто сільнее!

А змей гаворыць:

- Гдзе табе, малакасосу, за руку мяне браць!

Ён кажэ:

- Усё едінственно нам пабіцца.

- Ну, — гаворыць змей, — на табе руку.

І схвацілісе яны за рукі і як здавілі дружка дружку, Пакацігарошкава рука толькі пасінела, а змеіная рука за всемі пальцамі асталася у Пакацігарошка.

- Адначе я тым не даволен, — гаворыць змей, і як дмухнуў — зрабіў медны ток. А Пакацігарошак як дмухнуў — зрабіў сярэбраны ток. І схвацілісе яны бароцца. Як дмухнуў змей — ўбіў Пакацігарошка ў сярэбраны ток, а Пакацігарошак як дмухнуў — ўбіў змея ў медны ток адразу па калена. Змей як дмухнуў другой раз — ўбіў Пакацігарошка па калена, а Пакацігарошак як дмухнуў другой раз — так ўбіў змея па пояс. Змей гаворыць:

- Пастой, швагер, аддыхнём!

- Шчэ ні очень патамілісь, — каже Пакацігарошак, — я з паходу, да і то не ўмарыўся.

Змей да яго гаворыць:

- Відно, швагер, я ў цябе пагіб!

Пакацігарошак кажэ:

- Бо я за тым прышоў.

- Астаў мне сколькі-нябуць жызні, — просіць яго змей, — і бярі сабе залатаю, сярэбраную і бамажную маю казна, сколькі угодна.

- Я бы аставіў табе жызні на сколькі-нябуць, але ты мяне для первага случаю абезчесціў, назваў малакасосам: то мне очень цяжало знясці. Нет табе пращенія! Больш з табою і гаворыць не хачу.

Змей, ўпаўшы ў вяліку злобу, распусціў сваю кроў па ўсем сваім жылам, даў прастор сваім рыцівым плячам і ўдаріў Пакацігарошка і ўбіў яго па пояс.